W 2004 roku miasto otrzymało z Funduszu Spójności ponad 49,5 mln euro dofinansowania do realizacji „Poprawy gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy Bytom”. Wtedy dofinansowanie miało pokryć 80% wszystkich kosztów związanych z realizacją inwestycji. 20% miało dołożyć Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne.

Od tamtej pory jednak wszystko się zmieniło. Z powodu gwałtownego wzrostu cen usług i materiałów budowlanych oraz wahań kursu euro wzrosły koszty realizacji projektu. Zmniejszył się procentowy udział unijnej dotacji, wzrósł wkład finansowy BPK. Dzisiaj środki własne firmy i kredyty, które trzeba było zaciągnąć, a teraz spłacać stanowią ponad 54% kosztów inwestycji.

Wzrost kosztów to nie jedyny problem. Z powodu bardzo silnych opadów deszczu i powodzi, jaka nawiedziła Bytom dwa lata temu, unijny projekt wydłużył się. Woda zalewała gotowe już wykopy, niszczyła sprzęt budowlany. Raz wykonaną pracę, trzeba było przeprowadzić ponownie.

Robót nie ułatwiały też szkody górnicze, na które trafiało BPK – z ich powodu nieraz trzeba było zmieniać trasę budowanej sieci oraz budowa autostrady, przez którą wyłączono z inwestycji niektóre tereny. Zdarzało się też, że mieszkańcy nie zgadzali się na wejście z robotami na ich teren. Od robót trzeba było wtedy odstąpić. To z kolei wpłynęło na zmianę tzw. zakresu rzeczowego, czyli długości budowanych i modernizowanych sieci i ilości wybudowanych przepompowni ścieków.

Komisja Europejska wie, że w trakcie realizacji projektu mogą pojawić się trudności niezależne ani od gminy, ani od jednostki, która prowadzi inwestycję. Taka jednostka może więc wystąpić z tzw. wnioskiem o zmianę decyzji Komisji Europejskiej. Tej decyzji, którą przyznano dofinansowanie do projektu (Bytom otrzymał dofinansowanie na podstawie decyzji z 17 grudnia 2004 roku). Taki wniosek jest jednocześnie prośbą o zmianę pierwotnych założeń projektu.

Można go złożyć tylko raz. Po złożeniu wniosku komisja wnikliwie bada, jak przebiegała inwestycja, jak była prowadzona, co się stało, że trzeba było wydłużyć czas jej realizacji i zmienić zakres rzeczowy.

Wniosek Komisja może przyjąć lub odrzucić. 27 lutego 2012 roku Komisja Europejska zaakceptowała bytomski wniosek. Potwierdziła tym samym, że inwestycja była realizowana we właściwy sposób, a na trudności, które pojawiły się po drodze ani gmina, ani Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne nie miały wpływu i zaakceptowała zmianę terminu zakończenia inwestycji z 2010 roku na rok 2011 oraz zmianę zakresu rzeczowego.

Dzięki temu na konto BPK szybciej zostanie przelanych 5 mln euro. Żeby mieć kontrolę nad tym, jak podmiot, któremu przyznano dofinansowanie wydaje unijne pieniądze, Komisja Europejska zawsze zatrzymuje 20% przyznanej dotacji. To taka rezerwa, która jest wypłacana dopiero po ostatecznym stwierdzeniu, że dany projekt został prawidłowo zrealizowany. Do czasu zaakceptowania raportu końcowego z realizacji inwestycji, jednostka, która ją prowadzi nie może otrzymać środków finansowych zabezpieczonych w rezerwie. Tak było też w przypadku BPK. Komisja zatrzymała 20% przyznanej dotacji.

Ale skoro uznała, że bytomski projekt został zrealizowany właściwie, zadecydowała, że zatrzyma nie 20 % dotacji, a tylko 10 %. W kasie Komisji Europejskiej zostanie na razie nie 10 mln euro, ale 5 mln euro. Dzięki temu będzie można szybciej spłacić pożyczkę zaciągniętą na realizację projektu i zapłacić niższe odsetki.

Pożyczkę preferencyjną BPK zaciągnęło w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wynosi tyle, ile unijna dotacja, czyli ponad 49,5 mln euro. Najpierw spółka musiała wyłożyć środki finansowe, by potem otrzymać ich zwrot.

Wnioski o zmianę decyzji składała większość gmin realizujących projekty z zakresu poprawy gospodarki wodno-ściekowe, ale nie wszystkie wnioski zostały przez Komisję Europejską zaakceptowane.

Inwestycja w liczbach:
• 91 mln euro – całkowity koszt projektu,
• 49,5 mln euro – dotacja przyznana Bytomiowi przez Komisję Europejską w 2004 roku,
• 10 mln euro – tyle Komisja Europejska pierwotnie miała zatrzymać w swojej kasie do czasu rozliczenia raportu końcowego projektu,
• 5 mln euro – tyle teraz Komisja Europejska zatrzyma w swojej kasie do czasu rozliczenia raportu końcowego projektu.

O co wnioskowało BPK?
• Zmiana zakresu rzeczowego Projektu
Powód: szkody górnicze, budowa autostrady, brak zgody mieszkańców na wejście z robotami w teren

• Wydłużenie terminu realizacji Projektu
Powód: bardzo silne opady deszczu, powodzie

Wzrost wartości Projektu
Komisja zaakceptowała decyzją także wzrost wartości Projektu
 Wartość Projektu w 2004 r.: 62 mln euro
w tym: 49,5 mln euro dotacji
12,5 mln euro środków własnych BPK

 Wartość Projektu w 2011 r.: 91 mln euro
w tym: 49,5 mln euro dotacji
41,5 mln euro środków własnych BPK

Wartość Projektu wzrosła z powodu:
• wahań kursu euro,
• wzrostu cen usług i materiałów budowlanych.

Korzyści z decyzji Komisji Europejskiej:
 BPK otrzyma wcześniej 5 mln euro,
 Zmniejszy się zadłużenie spółki,
 BPK szybciej spłaci zaciągnięte pożyczki i kredyt, a tym samym zapłaci niższe odsetki,
 Decyzja stanowi potwierdzenie, że projekt został zrealizowany prawidłowo,
 Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne zyskało zaufanie Komisji Europejskiej jako dysponenta unijnych środków finansowych.